Myschool : ο «μεγάλος αδελφός» στο σχολείο
Το νέο
πληροφοριακό σύστημα του υπουργείου Παιδείας είναι ένας μηχανισμός επιτήρησης
και τιμωρίας για εκπαιδευτικούς και μαθητές
Πίσω από τις
«εξεταστικές δοκιμασίες» του ΟΟΣΑ κρύβεται ένα «σχολείο-βιομηχανία» που θα
προετοιμάζει τους μαθητές για εργαζόμενους με συγκεκριμένες και
τυποποιημένες-κατακερματισμένες γνώσεις
Του Χρήστου
Κάτσικα (Από την «εφημερίδα
των Συντακτών»)
Τα τελευταία
χρόνια, η αποτελεσματικότητα του ελληνικού συστήματος «μετριέται» και «αποτιμάται»
από διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΟΣΑ, που δίνει και «συμβουλές» για τη
βελτίωση της ποιότητάς του. Οι συμβουλές αυτές προσπαθούν να εναρμονίσουν το
ελληνικό σχολείο στα μέτρα των σχολείων των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών.
Δημιουργείται
έτσι ένας «παγκόσμιος σχολικός ιδεότυπος»: το σχολείο της μετρήσιμης
αποτελεσματικότητας, των εξετάσεων και των βαθμών. Και κατά… παράδοξο τρόπο οι
συμβουλές του ΟΟΣΑ συγκλίνουν πάντα στον περιορισμό των εργασιακών δικαιωμάτων
και κατακτήσεων των εκπαιδευτικών. Όμως, ας δούμε τα πράγματα πιο αναλυτικά:
Πολιτική
κατασκευή
Αυτή καθ’
εαυτήν η έννοια της σχολικής αποτελεσματικότητας δεν υπάρχει. Είναι μια
πολιτική κατασκευή, η οποία μέσα από την έρευνα μετατρέπεται σε επιστημονική
κατασκευή. Το κύρος ενός διεθνούς οργανισμού -στην προκειμένη περίπτωση του
ΟΟΣΑ- είναι αυτό που νομιμοποιεί τη μεθοδολογία της έρευνας, παρά τα προβλήματά
της, και παγιώνει στην κοινή γνώμη τα αποτελέσματά της.
Το
βασικό κριτήριο που θέτει ο ΟΟΣΑ προκειμένου να «μετρήσει» την αποτελεσματικότητα
εκπαιδευτικών συστημάτων είναι η επίδοση των μαθητών σε σταθμισμένα τεστ στη
γλώσσα (γραμματική και συντακτικό) και σε γνώσεις στις θετικές επιστήμες και
στα μαθηματικά. Αυτό, κατ’ αρχάς, υποκρύπτει έναν «φυλετισμό της νοημοσύνης»,
όπως τον αποκαλεί ο Bourdieu. Κάποιες ικανότητες στα μαθηματικά ή στη γλώσσα
θεωρούνται ανώτερες από κάποιες άλλες (ζωγραφική, μουσική, άλλες
δεξιότητες).
Επίσης, η
γλώσσα κατακερματίζεται σε κανόνες γραμματικής και συντακτικού προκειμένου να
εξεταστεί. Προκύπτει έτσι ότι οι μαθητές δεν γνωρίζουν την εθνική τους γλώσσα,
καθώς δεν μπορούν να απαντήσουν σε κανόνες γραμματικής και συντακτικού. Επίσης,
παράμετροι που σχετίζονται με την κοινωνική λειτουργία του σχολείου, τον
επιλεκτικό του ρόλο και την κοινωνική προέλευση των μαθητών έχουν εξοβελιστεί
και δεν εξετάζονται καθόλου.
Και φυσικά,
η αρνητική αποτύπωση, δηλαδή η ανάδειξη του ότι οι μαθητές δεν γνωρίζουν αυτά
που ζητάει ο ΟΟΣΑ δημιουργεί πιέσεις ώστε να γίνουν εκπαιδευτικές
μεταρρυθμίσεις σε τέτοιες κατευθύνσεις που θα προετοιμάζουν τους μαθητές
καλύτερα για τις απαιτήσεις των επόμενων «διεθνών εξεταστικών δοκιμασιών».
Πίσω από τις
«εξεταστικές δοκιμασίες» του ΟΟΣΑ ελλοχεύει ένα «σχολείο-βιομηχανία» που θα
προετοιμάζει εργαζόμενους με συγκεκριμένες και τυποποιημένες-κατακερματισμένες
γνώσεις στα «βασικά» αντικείμενα διδασκαλίας (ανάγνωση – μαθηματικά – φυσικές
επιστήμες – πληροφορική) προκειμένου να προσαρμοστεί στην οικονομία της «Νέας
Εποχής».
Η κ. PISA
τού κ. ΟΟΣΑ
Στην
υποχρεωτική εκπαίδευση, στις περισσότερες χώρες της Δύσης, αρκετά χρόνια τώρα,
το κύριο μέσο επιβολής ομοιόμορφου τρόπου εκπαίδευσης είναι ο διαγωνισμός PISA
του ΟΟΣΑ που με τα πορίσματά του προσανατολίζει την παγκόσμια εκπαίδευση προς
τους επιδιωκόμενους στόχους.
Στην πράξη
οι στόχοι αυτοί προωθούν αντί της γνώσης τη δεξιότητα. Για να πάει καλά μια
χώρα στον διαγωνισμό πρέπει οι μαθητές της να έχουν αντιμετωπίσει τη Γλώσσα
σχεδόν αποκλειστικά ως εργαλείο επικοινωνίας, να έχουν διδαχτεί από τα
Μαθηματικά κυρίως μεθόδους επίλυσης πρακτικών προβλημάτων, ενώ στις Φυσικές
επιστήμες να μην έχουν εμβαθύνει στο γιατί αλλά στο πώς. Έτσι, το εκπαιδευτικό
σύστημα θα πρέπει, προσαρμοζόμενο στους στόχους του προγράμματος, να «προπονεί»
τους μαθητές σε τέτοιου είδους θέματα αντί να τους διδάσκει, να τους καταρτίζει
αντί να τους εκπαιδεύει.
Και βέβαια
για να προχωρήσει απρόσκοπτα όλη η διαδικασία απαιτείται ένας μηχανισμός
επιτήρησης και τιμωρίας. Οπότε το υπουργείο Παιδείας καλεί τους διευθυντές των
σχολείων να συμπληρώνουν σε καθημερινή βάση ένα νέο πληροφοριακό σύστημα που
φέρει το όνομα mySchool.
Μια
στοιχειώδης μελέτη στις φόρμες που χρειάζεται να συμπληρωθούν φέρνει αυθόρμητα
στο μυαλό το βιβλίο του Οργουελ «1984». Γιατί μόνο αθώο δεν είναι το νέο
πληροφοριακό σύστημα και βεβαίως συνδέεται με ένα νήμα με το «αποτελεσματικό
σχολείο» όπως το έχει στα σχέδιά της η κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική. Δεν
είναι απλώς αποτύπωση της πραγματικότητας, αλλά εργαλείο άσκησης πολιτικής στον
χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης και μάλιστα με ασφυκτικό τρόπο και σε καθεστώς
φόβου και επιβολής.
Ας δούμε
ενδεικτικά ορισμένα ζητήματα που καταγράφει ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Ο
Αριστοτέλης», γιατί είναι αδύνατον να καταγραφούν όλα (μόνον οι οδηγίες είναι
σχεδόν 250 σελίδες)!
1. Οι
καρτέλες των μαθητών περιλαμβάνουν όλα τα προσωπικά τους στοιχεία, από
διεύθυνση, τηλέφωνο έως το ΑΜΚΑ τους. Τι τα χρειάζεται το υπουργείο όλα αυτά;
Γιατί πρέπει να υπάρχει κεντρική ηλεκτρονική καταγραφή προσωπικών δεδομένων
τέτοιου εύρους; Η σχολική μονάδα έχει -και μάλιστα ηλεκτρονικά περασμένα- τα
βασικά στοιχεία των μαθητών της, τι εξυπηρετεί η κεντρική συγκέντρωση των
μαθητών όλης της χώρας και μάλιστα με στοιχεία αυστηρά προσωπικά;
2. Η
καταγραφή των απουσιών των μαθητών σε καθημερινή βάση. Γιατί το υπουργείο
χρειάζεται να κάνει και πάλι κεντρική πανελλαδική καταγραφή; Γιατί όλα τα
στοιχεία της φοίτησής τους (επίδοση, έλεγχοι, απολυτήρια, μετακινήσεις κ.λπ.)
θα καταγράφονται κεντρικά; Υπάρχει κάποιος εκπαιδευτικός λόγος για αυτό;
3. Οι άδειες
των εκπαιδευτικών. Από πότε οι άδειες των εκπαιδευτικών εγκρίνονται από
κεντρικό πληροφοριακό σύστημα και όχι από την υπηρεσία και τα αρμόδια όργανα,
όπως αναφέρει η νομοθεσία; Η καταγραφή των απεργιών και των στάσεων εργασίας σε
κεντρική αποτύπωση που δεν έχει σχέση με τη μισθοδοσία αλλά γίνεται ανά σχολική
μονάδα ποια σκοπιμότητα εξυπηρετεί;
Σύστημα
ελέγχου
Δεν χωράει
καμία αμφιβολία ότι η σκοπιμότητα της χρήσης του «mySchool» είναι πολιτική και
όχι πληροφοριακή. Είναι αυστηρό σύστημα ελέγχου, αποσκοπεί στην αυτοσυμμόρφωση
των εκπαιδευτικών μέσω του φόβου και της υποταγής, μέσω αυτού εγκαταλείπεται η
σχετική αυτονομία της σχολικής μονάδας. Συνδέεται άμεσα με διαδικασίες
αξιολόγησης ακόμα και μέσω της επίδοσης των μαθητών, πειθάρχησης και ασφυκτικού
ελέγχου που βασίζεται στον αυταρχισμό και στην επιβολή των κυβερνητικών
επιδιώξεων για την εκπαίδευση και τον εκπαιδευτικό.
Η καταγραφή
της επίδοσης των μαθητών δένεται με την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, την
κατηγοριοποίηση και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού.
Οι απουσίες
είναι γι’ αυτούς μετρήσιμος δείκτης σχετικά με τη μαθητική διαρροή, που με τη
σειρά της δένεται με την αξιολόγηση, αλλά είναι και εργαλείο αναστολής τμημάτων
ολοήμερων και συμπτύξεων ακόμα και στα μέσα της σχολικής χρονιάς.
